Os eucaliptos de Insuela
Os que non tiveron acceso ó coñecemento das marcas fanequeiras da ría por boca dalgún devanceiro que llas ensinase ou deixase por escrito, houberon de marcar por pura intuición, e así souben dunha, o Nuno de fóra, que toma como referencia os eucaliptos de Insuela, tal que fosen sempiternos elementos da beiramar.
Certo que aínda hai quen os considera inmigrantes insolidarios coas árbores autóctonas, bebedores insaciables da auga do chan e paraxe exótica e impropia cabo de Pedras Negras. Aceptados, só porque a memoria dos máis vellos xa non lembra ese entorno sen eles, e a cotío oímos dicir que sempre estiveron alí; incluso algún poeta nativo ten pensado dedicarlle uns versos que, por aquilo do mal vistas que están as foráneas árbores non se atreve a publicar.
Posiblemente a súa presenza en Insuela –por pór unha data- non se remonte máis aló do ano 1900, cando finou Frei Rosendo Salvado, o primeiro que os trouxo a Galiza desde Nova Nursia, en Australia, para formar parte da colección de árbores que o político Montero Ríos tiña na súa finca de Lourenzá.
Posiblemente non vaian máis aló dese ano, o mesmo en que finou Ovidio Murguía, quen algún tempo atrás fora contratado polo famoso político para que os pintase, converténdose así no primeiro artista que retrataba uns eucaliptos galegos, cando aqueles non eran máis ca uns gallos medrando como lanzais e pretensiosos mozos; porque estes de Insuela, por forza deben ser parentes en primeiro ou segundo grado daqueles, a non ser que algún mariñeiro palmeirán os trouxese e non deixase –que eu saiba- noticia nin memoria do feito, como pola contra si se deixou das cunchas da auga bendita da igrexa parroquial.
Como queira que sexa, eses seculares inmigrantes permanecen outeando o mar con serena impaciencia, gardando memoria do devir da nosa historia recente, onde a vida fabril de outrora se converteu en residencia de masiva desocupación. Eles foron acubillo en chuviosas tardes de mar prohibitivo, contemplaron o paso de barcos levando para o alén mar os fortes brazos que perdía esta terra, e ficaron como testemuñas mudas da loita desesperada no día a día.
Deixan desde antes de termos memoria, co seu crisol de perfumes saudables, a nostalxia das afastadas terras dos seus devanceiros, de onde trouxeron, coas súas follas fervidas, alivio para as friaxes e os trancazos que o húmido inverno potenciaba nas fábricas do lugar, ganando a pulso a estima da veciñanza ata converterse por dereito propio en fillos de Palmeira, aínda que non nos guste a cor da súa casca, os costumes sedentos das súas raíces ou o poderoso olor que exhalan cando o sol coroa a súa copa. Pero tamén os celtas e os suevos, antes de ser galegos de dereito, foron estranxeiros asentados nesta terra.
E eles aí están, alimentados do humus deste país, dixerindo polos capilares un zume cheo de sustancias autóctonas, ó pé do mar da ría coa súa silenciosa e agradable sombra estival, servindo de amparo dos vendavais e de abano das nordesías, formando xa parte inseparable da liña de costa.
Desde o día que os eucaliptos foron tidos en conta para marcar unha fanequeira, perderon a súa condición de foráneos para se converter en seres autóctonos con dereitos plenos a unha seguridade vital e social.
Francisco A. Vidal (2008)
